کشاکش کشاورزان با شیوه های نوین کشت

غیاث ملک حسینی –خبرنگار «خبرجنوب»/ مدت های زیادی است که تلاش های مختلفی برای تغییر الگو و یا کشت همراه با برنامه ریزی و توام با نیاز بازار در سطح استان و کشور انجام می شود، با این حال هنوز بخش زیادی از کشاورزان و بهره برداران بخش کشاورزی تمایل دارند به همان روش های سنتی به کشاورزی بپردازند و شاید تنها به منفعت خود فکر کنند، این در حالی است که بی توجهی به تغییر الگوی کشت در کوتاه مدت و بلند مدت صدمات جبران ناپذیری را به محیط زیست و همچنین منابع آبی و خاکی استان وارد می کند که باید هر چه سریع تر نسبت به آن تصمیم گیری های قاطعانه تری انجام شود.
با این حال یکی از مشکلات بسیار بزرگ در حوزه ترویج شیوه های نوین کشاورزی های، کمبود اعتبار است، بطوری که می توان گفت سرانه آموزشی و ترویجی هر بهره بردار بخش کشاورزی در استان فارس رقمی کمتر از 5 هزار تومان در سال است.

گاهی برای یک بهره بردار بخش کشاورزی باید چندین نوع آموزش و بسته های آموزشی تدارک دیده شود
بر اساس اظهارات مدیر هماهنگی ترویج سازمان جهاد کشاورزی فارس اعتبارات و بودجه ای که به حوزه ترویج اختصاص پیدا می کند رقم بسیار پایینی است، آن هم در شرایطی که بالغ بر 270 هزار بهره بردار در بخش کشاورزری استان داریم.
حمیدرضا ابراهیمی با بیان این که هر کدام از بهره برداران به نوعی مخاطب بخش ترویج و آموزش های ما قرار می گیرند، اظهارداشت: به عنوان مثال یک بهره‌بردار ممکن است چندین محصول را کشت کند و یا در کنار زراعت و باغداری به دامداری هم مشغول باشد؛ بنابراین گاهی برای یک فرد باید چندین نوع آموزش و بسته های آموزشی تدارک دیده شود که خود به معنای نیاز به اعتبار و انجام هزینه ها و کارهای کارشناسی بیشتر است.
وی با تاکید بر این که اعتبارات حوزه ترویج نسبت به گستره فعالیت آن بسیار کم است، تصریح کرد: بخش اعظم اعتبارات این حوزه در قالب اسناد خزانه تامین می شود و اگر یک تفاهم نامه فرضاً یک میلیاردی هم بسته شود تنها 50 یا 60 درصد آن محقق می شود؛ بنابراین می طلبد که یک سرمایه گذاری وسیع درحوزه آموزش و ترویج کشاورزی استان انجام شود.
مدیر هماهنگی ترویج سازمان جهاد کشاورزی فارس در پاسخ به این که هایی برای تشویق کشاورزان به تغییر الگوی کشت از چه ابزارها و زیرساخت هایی استفاده می شود، گفت: در حوزه ترویج بخش قابل توجهی از امور به آموزش متکی است و شیوه های مختلفی همچون آموزش های فردی و گروهی را برای این کار در نظر گرفته ایم.

عرصه های کشاورزی فارس به 602 پهنه تقسیم شده است
ابراهیمی با اشاره به اینکه عرصه های کشاورزی استان به 602 پهنه تقسیم شده است و هر پهنه دارای یک مروج مسئول است، ابرازداشت: آموزش های لازم به صورت چهره به چهره و در قالب های فردی، گروهی، برگزاری کارگاه ها، ایجاد سایت های الگویی از طریق مروجین مسئول و همچنین روش های انبوهی با کمک رسانه ها ارائه می شود.
به گفته وی برای ترویج الگوهای نوین کشت در برخی مناطق مشوق هایی هم در نظر گرفته شده که از آنجمله می توان به ارایه تسهیلات برای به کار بستن شیوه های نوین آبیاری و ... اشاره کرد.

چرا کشاورزان در مقابل شیوه های نوین کشت مقاومت می کنند؟
مدیر هماهنگی ترویج سازمان جهاد کشاورزی فارس همچنین در پاسخ به اینکه چه عواملی باعث می شود کشاورزان در مقابل شیوه های نوین کشت مقاومت کنند و توصیه های گفته شده را به کار نبندند، گفت: دلایل زیادی برای این رفتار آنها وجود دارد. به عنوان مثال آنها به روش کشتی که انجام می دهند عادت کرده اند و تغییر آن در کوتاه مدت برایشان راحت نیست و به همین خاطر تلاش می کنند به همان شیوه قبل کار را ادامه دهند.
ابراهیمی دلیل دیگر را با مسائل اقتصادی کشاورزان و قیمت هایی که برای خرید یک محصول پرداخت می شود مرتبط دانست و گفت: به عنوان مثال وقتی به کشاورز می گوییم کلزا کشت کند و او این کار را انجام نمی دهد ممکن است به این دلیل باشد که قیمت خرید کلزا -چه به صورت تضمینی و چه به صورت آزاد- برای او به صرفه نباشد و در نتیجه ترجیح دهد به کاشت محصولاتی که در کوتاه مدت درآمد بیشتری برایش دارد، بپردازد.
وی تقاضای بازار را هم در مقاومت کشاورزان در مقابل تغییر الگوی کشت موثر دانست و ادامه داد: به عنوان مثال علی رغم این که تاکید داریم کشت برنج در استان کمتر انجام شود، می بینیم برخی کشاورزان به دلیل افزایش قیمت و سودآوری آن به برنامه ریزی ها برای مدیریت کشت و تغییر الگوی آن بی توجهی می کنند.
به گفته مدیر هماهنگی ترویج سازمان جهاد کشاورزی فارس، این اتفاقات در حالی می افتد که توجه به توصیه های کارشناسان، رعایت الگوی کشت تعریف شده و همچنین حفظ منابع آب و خاک، می تواند در بلندمدت منافع و سود بیشتری را برای کشاورزان به دنبال داشته باشد.
ابراهیمی سهم اندازه مالکیت را هم در بی توجهی به تغییر الگوی کشت مورد اشاره قرار داد و گفت: در برخی مواقع سطح زیر کشت برخی کشاورزان به اندازه ای نیست که بخواهند و بتوانند به تغییر الگوی کشت رغبت پیدا کنند.

ضرورت حفظ منابع آب و خاک در همه نقاط کشور
وی در پاسخ به این که آیا ممکن است نامتناسب بودن الگوها و برنامه ها در عدم تمایل کشاورزان به تغییر الگو موثر باشد، اظهار داشت: واقعیت این است که بخشی از برنامه‌ها و سیاست های تغییر الگوی کشت در سطح ملی تعریف می شود و بخشی نیز به صورت منطقه ای و برمبنای نیازها و ضروریات استان، اما آنچه وجه مشترک همکه این برنامه ها و سیاست هاست این است که از منابع آب و خاک در همه نقاط کشور محافظت شود.
مدیر هماهنگی ترویج سازمان جهاد کشاورزی فارس با تاکید براینکه بخشی از سیاست ها و برنامه های تغییر الگوی کشت برمبنای نیازهای ضروری کشور انجام می شود، تصریح کرد: به عنوان مثال تاکید بر کشت کلزا با هدف کاهش وابستگی کشور به واردات روغن و مواد اولیه آن انجام می شود و یا تلاش برای تروج محصولات تولید محصولات گواهی شده که با حداقل و یا مقدار بهینه شده نهاده های شیمیایی تولید شده باشد، حفظ سلامت عمومی است.ابراهیمی همچنین در پاسخ به این که ارزیابی شما از میزان اثربخشی آموزش های ارایه شده چگونه است و چند درصد کشاورزان به سمت الگوهای نوین کشت رفته اند، اظهارداشت: واقعیت این است که در کوتاه مدت نمی توان میزان اثربخشی آموزش ها و برنامه های ترویجی را ارزیابی کرد و در این حوزه باید دید بلند مدت داشت، چراکه ما با یک بحث فرهنگی و فرایند فرهنگسازی مواجه ایم اما به صورت کلی می توان گفت خروجی خوبی داشته ایم.
وی در همین ارتباط افزود: نمونه های این خروجی خوب را می توان در استفاده از سیستم های نوین آبیاری در بخش قابل توجهی از اراضی کشاورزی، افزایش استفاده از بذرهای گواهی شده در میان کشاورزان، روند صعودی احداث گلخانه ها و یا افزایش سطح زیر کشت کلزا به 19 هزار هکتار مشاهده کرد. به گفته ابراهیمی، این ها و نمونه‌های مشابه طبیعتاً تاثیر سیاست های آموزشی، ترویجی و سیاستگذاری های انجام شده است که می توان گفت در مجموع فاکتورها و در کلیت بخش کشاورزی، حداقل 30 در تغییر روش ها و الگوهای کشت موثر بوده اند.

منبع : خبر جنوب